Triển lãm Con Duong (The Way) trưng bày gần 100 bức tranh với các chủ đề dân gian được làm mới, được thực hiện bằng cách kết hợp kỹ thuật khắc và sơn mài.
Tại triển lãm, du khách có thể chiêm ngưỡng bức tranh về anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi (1380-1442), đây là một điểm nhấn tuyệt đẹp của triển lãm. Bức tranh có kích thước 106cm x 106cm và dựa trên bản gốc trong bộ sưu tập của bảo tàng. Bản gốc là bột màu trên vải và được sản xuất vào năm 1917 với chữ ký PDTue.
“Bức tranh hiếm và thông tin về nó rất hạn chế”, đại diện bảo tàng cho biết. “Chúng tôi đang trên đường tìm hiểu PDTue là ai”, cô nói.
Bức tranh mới về người anh hùng dân tộc là tranh khắc sơn mài, là kết quả của sự hợp tác giữa bảo tàng và nhóm nghệ sĩ Latoa Indochine nhằm bảo tồn và phổ biến tranh dân gian.
Những hình ảnh của những bức tranh dân gian quen thuộc như Than Ke (Thần gà) và Ngũ Hồ (Ngũ hổ) trong các bản khắc sơn mài sắc nét, sâu và được đánh bóng tỉ mỉ. Tất cả những khía cạnh này mang đến cho những bức tranh chủ đề dân gian một cảm giác đẹp hơn, hiện đại và sang trọng hơn.
Hình tượng con gà phổ biến trong tranh khắc gỗ Đông Hồ. Gà là con vật tượng trưng cho sự khởi đầu của năm và những ngày đầu tháng. Người Việt Nam thường dán hình gà trước cửa nhà trong những ngày Tết Nguyên đán để xua đuổi ma quỷ và mang lại may mắn.
Ngũ Hổ tranh khắc gỗ Hàng Trống tượng trưng cho ngu hanh – năm yếu tố cơ bản: kim (kim loại), moc (gỗ), thuy (nước), hoa (lửa) và tho (Trái đất) theo triết học phương Đông – và một vũ trụ tương sinh và tương phản tạo nên không gian sống của vạn vật, kể cả loài người.
Các nhà nghiên cứu cho biết, người xưa đưa ngũ hành vào ngũ hổ để thể hiện mong muốn cử người ở năm phương này đến để bảo vệ họ khỏi các thế lực xấu.
“Những bức tranh được trưng bày có diện mạo mới nhưng vẫn giữ được hồn dân gian”, họa sĩ Lương Minh Hòa cho biết. “Tranh dân gian là thành tựu của tiền nhân, và chúng ta nên tận dụng kết hợp nó với các kỹ thuật hiện đại.”
“Mặc dù tranh dân gian có thể được tô màu bằng tay, nhưng chúng phải được tạo hình bằng các nét vẽ. Khắc tạo nên sự định hình, và sơn mài tạo ra một trang bìa hấp dẫn. Tôi kết hợp sơn mài và khắc để làm cho chất liệu sơn mài thể hiện được tất cả những gì tôi muốn.”
Ghép tranh khắc và sơn mài lại với nhau là sự kết hợp sáng tạo và độc đáo của hai phương pháp hội họa lâu đời. Mỗi bức tranh được phác thảo bằng công cụ thụt lề chi tiết để tạo ra các nét đen như trong tranh dân gian. Sau đó, các nghệ nhân sử dụng sơn đen và nâu truyền thống trên các bức tranh sơn mài mạ vàng hoặc mạ bạc. Mỗi màu tạo thành một lớp đòi hỏi phải đánh bóng cẩn thận. Toàn bộ quy trình cho một tác phẩm nghệ thuật có khoảng 15-20 bước và mất khoảng ba tháng để hoàn thành.
“Tôi cho rằng việc kết hợp tranh sơn mài với chủ đề lấy cảm hứng từ tranh dân gian là một ý tưởng sáng tạo cần được ghi nhận”, ông Trương Quốc Bình, nguyên Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, nói. “Nó nhằm mục đích quảng bá giá trị của tranh dân gian và những giá trị độc đáo của tranh sơn mài.”
Latoa Indochine được thành lập vào tháng 6 vừa qua, quy tụ những nghệ sĩ có cùng niềm đam mê và tâm huyết với văn hóa dân gian. Mục tiêu là bảo tồn và quảng bá di sản văn hóa nghệ thuật tiền nhân của dân tộc và nâng cao giá trị của tranh dân gian Việt Nam thông qua việc sử dụng chất liệu sơn mài. Về cơ bản, họ đang đồng thời bảo tồn và cập nhật nghệ thuật nổi tiếng của Việt Nam.
“Chúng tôi không bắt đầu The Way, nhưng chúng tôi muốn tiếp tục theo cách của những người đi trước”, ông Phạm Ngọc Long, Chủ tịch Latoa Indochine, cho biết. “Chúng tôi muốn làm cho những phương pháp này tồn tại lâu hơn bằng cách bảo tồn, phát huy và nâng cao nghệ thuật văn hóa truyền thống. Những bức tranh được làm mới là thành quả của các nghệ sĩ sau nhiều nghiên cứu, sáng tác và thử nghiệm.”
Triển lãm kéo dài đến hết ngày 31/12 tại Bảo tàng Hà Nội trên đường Phạm Hùng, quận Nam Từ Liêm.
